Culture ขององค์กรไม่ได้สร้างด้วยแค่ Story แต่ต้องมี "ระบบ" ด้วย

มีผู้ประกอบการมาแลกเปลี่ยนกับผมเรื่องแนวคิดการสร้างวัฒนธรรมองค์กร ซึ่งผมก็ถามเขาไปว่าเขาคิดจะทำอย่างไรเพื่อให้เกิดวัฒนธรรมแบบที่เขามีไอเดียขึ้น

สิ่งที่เขาตอบกลับมานั้นคือการ "เล่าเรื่อง" โดยจะเรียกพนักงานมารวมกันแล้วสร้างแรงบันดาลใจ เขาจะต้องไปเตรียมหาเรื่องราวหรือเคสต่าง ๆ ที่น่าสนใจของการเปลี่ยนวัฒนธรรมแล้วทำให้องค์กรประสบความสำเร็จ ซึ่งนั่นทำให้เขามาปรึกษาผมว่าจะเล่าอย่างไรให้มันสร้างผลลัพธ์ได้อย่างที่ต้องการ

จุดนี้เองที่ผมถามย้อนเขากลับไปว่าผลลัพธ์ที่ต้องการของเขาคืออะไร ? ถ้าบอกว่าพนักงานรู้สึกอินและอยากสร้างวัฒนธรรมองค์กร การเล่าเรื่องก็น่าจะทำได้เพราะนั่นเป็นสิ่งที่เราเห็นบ่อย ๆ จากเวทีงานสัมมนาด้านการพัฒนาองค์กร และนั่นคือศักยภาพที่ดีของการเล่าเรื่องด้วยในการเปลี่ยนความคิดและความรู้สึกของคนฟัง

อย่างไรก็ตาม ในการสร้างวัฒนธรรมองค์กรที่จะได้ผลนั้นไม่ใช่แค่เกิดจากแรงบันดาลใจหรือความอินเพียงอย่างเดียว หากแต่ผู้บริหารเองก็ต้องหาวิธีการหรือกรอบการทำงานที่เป็นระบบมาทำให้การเปลี่ยนแปลงนั้นเกิดขึ้นได้อย่างชัดเจนด้วย

ตรงนี้เองคือจุดบกพร่องของหลายองค์กรที่พยายามสร้างเปลี่ยนหรือสร้างวัฒนธรรมองค์กรขึ้นมา เช่น เราจะมีวัฒนธรรมที่ "เปิดมากขึ้น" หรือ "กล้าตั้งคำถาม" หรือ "กล้าลองผิดลองถูก" ซึ่งมันก็ฟังดูดีแหละ แต่มันไม่ได้ถูกระบุออกมาเป็นพฤติกรรมหรือกระบวนการที่ชัดเจนเวลาทำงานซึ่งจะเป็นสิ่งที่สะท้อนวัฒนธรรมดังกล่าว แถมหลายที่ก็ไม่ค่อยลงรายละเอียดในเรื่องนี้เท่าไร ทำให้การสร้างวัฒนธรรมองค์กรจริงมันเลยไม่เกิดขึ้น

หากจะเปรียบภาพตัวอย่างก็เหมืนอกับเราไปบิวท์ให้คนอยากเรียนภาษาเพราะมันสำคัญนะ เราต้องมีความรู้ด้านภาษาที่มากขึ้นนะ แต่เราไม่ได้ให้กระบวนการที่จะฝึกภาษา การสร้างระบบขึ้นมาที่ทำให้การใช้ภาษาใหม่นั้นทำได้จริง กลายเป็นสิ่งที่พัฒนาขึ้นจนกลายเป็นสิ่งที่ยั่งยืนในระยะยาว

ผมได้บอกกับผู้ที่มาปรึกษาว่ามันไม่ใช่เรื่องยากเลยที่ผู้บริหารจะคิดบอกว่าอยากสร้างวัฒนธรรมอะไรขึ้นมา เพราะมันก็เป็นสิ่งที่ "อยากมี" กันได้ ส่วนการบิ้วท์และใช้การเล่าเรื่องเพื่อปลุกใจให้คนอยากเปลี่ยนแปลงมันก็เป็นความท้าทายอยู่ไม่น้อย แต่สิ่งที่ต้องไม่ลืมคือ "วิธีการ" ที่ที่อยู่นอกเหนือคำพูดปลุกใจซึ่งมันจะเกิดขึ้นในทุก ๆ วันของการใช้ชีวิตที่ทำงานนั้น เราได้มีภาพที่ชัดเจนและกระบวนการดังกล่าวไว้แล้วหรือเปล่า ?

ผมเคยอ่านหนังสือของผู้บริหาร Rakuten ที่มองว่าบริษัทจะต้องเป็น Global Company และปรับพฤติกรรมของพนักงานด้วยการบังคับใช้ภาษาอังกฤษในการสื่อสารในที่ทำงานแม้ว่าจะเป็นบริษัทญี่ปุ่นก็ตาม แต่นั่นก็เป็นตัวอย่างที่ดีของการสร้าง "ระบบ" เพื่อให้สอดคล้องกับวิสัยทัศน์และตัววัฒนธรรมที่อยากจะสร้างให้เกิดขึ้นนั่นเองล่ะครับ